ბანგლადეშ-პაკისტანის დათბობა ინდოეთის ყურადღების ცენტრში

ბანგლადეშში გასული წლის პოლიტიკურმა ცვლილებებმა, რომელთა შედეგადაც პრემიერ-მინისტრი შეიხ ჰასინა თანამდებობიდან გადააყენეს, მოულოდნელობები მოიტანა, მათ შორის დაკასა და პაკისტანს შორის ურთიერთობების გაუმჯობესება.

რამდენიმე ათწლეულის დაძაბული ურთიერთობების შემდეგ, ორი ქვეყანა პირველად შეუდგა პირდაპირ ვაჭრობას, როდესაც დაკამ პაკისტანიდან 50,000 ტონა ბრინჯი შემოიტანა. განახლდა პირდაპირი ავიარეისები და სამხედრო კონტაქტები, გამარტივდა სავიზო პროცედურები და ვრცელდება ინფორმაცია უსაფრთხოების საკითხებში თანამშრომლობის შესახებ.

ამ ქვეყნებს, რომელთა შორის ინდოეთის ტერიტორია მდებარეობს, ღრმა და მტკივნეული ისტორიული კავშირები აქვთ. მათ შორის მტრობა 1971 წლიდან იწყება, როდესაც ბანგლადეშმა, რომელიც მაშინ აღმოსავლეთ პაკისტანის სახელით იყო ცნობილი, ისლამაბადისგან დამოუკიდებლობის მოპოვებისთვის ბრძოლა დაიწყო. ინდოეთმა ბენგალურ ამბოხებულებს ცხრათვიანი ომის დროს დაუჭირა მხარი, რამაც ბანგლადეშის ჩამოყალიბება გამოიწვია.

მიუხედავად იმ პერიოდის ნაწიბურებისა, დაკას 2001-დან 2006 წლამდე ისლამაბადთან კეთილგანწყობილი ურთიერთობა ჰქონდა, როდესაც ქვეყანას ბანგლადეშის ნაციონალისტური პარტიისა და ჯამაატ-ე-ისლამის კოალიცია მართავდა.

ეს შეიცვალა ჰასინას 15-წლიანი მმართველობის დროს, 2009 წლიდან, როდესაც მას დელი აქტიურად უჭერდა მხარს და პაკისტანისგან დისტანციას იცავდა. თუმცა, მასობრივი პროტესტის შემდეგ, როდესაც ჰასინა ინდოეთში გაიქცა, ურთიერთობები თითქოს დათბა.

ყოფილი ბანგლადეშელი დიპლომატის, ჰუმაიუნ კაბირის თქმით, ბოლო 15 წლის განმავლობაში პაკისტან-ბანგლადეშის ურთიერთობა რთული იყო, მაგრამ ახლა ისევ "ორ ნორმალურ მეზობელს" დაემსგავსა.

ამ მოვლენებს განსაკუთრებით ყურადღებით აკვირდებიან ინდოეთში, რომელსაც პაკისტანთან ხანგრძლივი მტრული ურთიერთობა აქვს.

დაკასა და დელის შორის ურთიერთობა ჰასინას წასვლის შემდეგ გაცივდა. ინდოეთს არ უპასუხია ბანგლადეშის მოთხოვნაზე, რომ ჰასინა ექსტრადირებულ იქნას კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულების, ფულის გათეთრებისა და კორუფციის ბრალდებების გამო. ჰასინა მის წინააღმდეგ წაყენებულ ბრალდებებს უარყოფს.

ზოგიერთი ექსპერტის აზრით, დაკასა და ისლამაბადს შორის ურთიერთობების აღდგენა სტრატეგიული ნაბიჯია.

პაკისტანელი აკადემიკოსის, აიშა სიდიკას თქმით, პაკისტანსა და ბანგლადეშს ამჟამად ტაქტიკური ურთიერთობა აქვთ. მათ ერთად სურთ ინდოეთის დომინირების წინააღმდეგ გამოსვლა.

პირდაპირი ვაჭრობის დაწყების გარდა, სხვა მოვლენებიც მოხდა. ბანგლადეშის გარდამავალი მთავრობის მეთაური, მუჰამედ იუნუსი, ბოლო თვეების განმავლობაში პაკისტანის პრემიერ-მინისტრს, შეჰბაზ შარიფს რამდენჯერმე შეხვდა მრავალმხრივ ფორუმებზე.

გარდა ამისა, იზრდება სამხედრო თანამშრომლობაც. ბანგლადეშის სამხედრო მაღალი დონის დელეგაციამ იანვარში იშვიათი ვიზიტით პაკისტანს ეწვია და გავლენიან არმიის გენერალ ასიმ მუნირთან გამართა მოლაპარაკებები. ბანგლადეშის საზღვაო ფლოტი ასევე მონაწილეობდა პაკისტანის მიერ ყარაჩის სანაპიროსთან თებერვალში ორგანიზებულ მრავალეროვან საზღვაო წვრთნებში.

ვეენა სიკრი, რომელიც 2003-დან 2006 წლამდე ინდოეთის უმაღლესი კომისარი იყო ბანგლადეშში, დაკასა და ისლამაბადს შორის მზარდ სიახლოვეს "დეჟავუს" მომენტად აფასებს.

მისი თქმით, დაკაში ყოფნის დროს, ინდოეთი არაერთხელ აყენებდა საკითხს "ინდოელი ამბოხებულების მომზადების შესახებ ბანგლადეშის შიგნით, ISI-ს [პაკისტანის სადაზვერვო სააგენტოს] და ბანგლადეშის სამხედროების ნაწილის მხარდაჭერით".

მისივე თქმით, მათ ბანგლადეშის ხელისუფლებას მტკიცებულებებიც კი მიაწოდეს.

პაკისტანისა და ბანგლადეშის ხელისუფლებამ მაშინ ეს ბრალდებები უარყო.

ინდოეთსა და ბანგლადეშს შორის გრძელი, გამჭოლი საზღვარი ინდოეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ შტატებიდან შეიარაღებული ამბოხებულთა ჯგუფებისთვის ბანგლადეშიდან გადასვლას შედარებით აადვილებს. თუმცა, მას შემდეგ, რაც ჰასინას პარტია ხელისუფლებაში 2009 წელს მოვიდა, მან ამ ჯგუფების წინააღმდეგ რეპრესიები დაიწყო და მათი ბაზები გაანადგურა.

ამიტომ, ბანგლადეშსა და პაკისტანს შორის სამხედრო კავშირების აღდგენა "ინდოეთისთვის უსაფრთხოების მთავარი საზრუნავია", - ამბობს ქალბატონი სიკრი.

მისივე თქმით, საქმე მხოლოდ სამხედრო ურთიერთობას არ ეხება. პაკისტანის ხელისუფლება ასევე აღადგენს კავშირებს ბანგლადეშის ისლამისტურ პარტიებთან, როგორიცაა ჯამაატ-ე-ისლამი, რომელიც ისლამაბადს უჭერდა მხარს.