ხართუმის ბრძოლის საშინელი მოწმობები

სუდანის დედაქალაქ ხართუმში, სადაც უკვე თითქმის ორი წელია სასტიკი სამოქალაქო ომი მძვინვარებს, მძიმე ბრძოლები მიმდინარეობს. არსებული ინფორმაციით, უკანდახეული მებრძოლები საშინელ სისასტიკეს სჩადიან. ქალაქს პარამილიტარული დაჯგუფება, სწრაფი რეაგირების ძალები (RSF) აკონტროლებდა, თუმცა არმიამ მნიშვნელოვანი ტერიტორიები დაიბრუნა და დარჩენილი ნაწილის აღებასაც გეგმავს. დედაქალაქის დაბრუნება სამხედროებისთვის უდიდესი გამარჯვება და ომში გარდამტეხი მომენტი იქნება, თუმცა ეს კონფლიქტს არ დაასრულებს.

ბოლო კვირების განმავლობაში, სამხედრო ძალებმა ხართუმი ალყაში მოაქციეს, სამხრეთიდან შემოიჭრნენ და ცენტრალური სუდანის გავლით ჩრდილოეთ და აღმოსავლეთ რაიონები გაწმინდეს, რითაც RSF-ის მებრძოლები ქალაქის ცენტრში მოაქციეს. დაბრუნებული ტერიტორიების უდიდესი ნაწილი სრულიად განადგურებულია. დაზიანებული და გაძარცვული შენობების კვარტლებია, ზოგიერთი დამწვარია, ბევრს კი ტყვიების კვალი ეტყობა. ტროტუარები სავსეა ვანდალიზებული მანქანებით, გადაყრილი ავეჯით, გაძარცვული საქონლის ნარჩენებითა და სხვა ნაგვით.

თუმცა, იმ ადგილებშიც კი, რომლებიც ერთი შეხედვით ხელუხლებელი ჩანს, შიში კვლავ იგრძნობა. ჰაჯ იუსუფის რაიონში, რომელიც მდინარე ნილოსის აღმოსავლეთით მდებარეობს, მაცხოვრებლები ყვებიან ქაოსისა და ძალადობის შესახებ, რომელიც უკანდახეულმა RSF-ის მებრძოლებმა მშვიდობიანი მოსახლეობის წინააღმდეგ ჩაიდინეს. ინტისარ ადამ სულეიმანის თქმით, ეს ყველაფერი მოულოდნელად მოხდა. მისი ორი ვაჟი, 18 წლის მუზამილი და 21 წლის მუდასერი, სახლთან მეგობართან ერთად ისხდნენ. RSF-ის ჯარისკაცებმა ისინი სახლში შესვლა უბრძანეს, შემდეგ კი ზურგში ესროლეს, როდესაც ისინი ჭიშკარში შედიოდნენ. მუზამილმა ფეხში მიყენებული ჭრილობით გაქცევა მოახერხა, მაგრამ მათი მეგობარი ადგილზე გარდაიცვალა.

მამაკაცებს სახლში შესვლა უნდოდათ, დედა კი კარის დაკეტვას ცდილობდა. მათ იატაკზე ტელეფონი შეამჩნიეს, აიღეს და წავიდნენ. მუზამილმა მეგობრის მამას დაურეკა, რათა პირველადი დახმარება გაეწია, მაგრამ მისი გადარჩენა ვერ მოხერხდა. მუდასერი მეორე დილით გარდაიცვალა, რადგან საავადმყოფოს სისხლის ბანკი ხანგრძლივი ელექტროენერგიის გათიშვის გამო განადგურებული იყო და მას სისხლის გადასხმა ვერ გაუკეთეს. სულეიმანის თქმით, მან იცნობდა RSF-ის ჯარისკაცებს და ადრეც ჰქონდა მათთან ურთიერთობა ძალადობის დეესკალაციის მიზნით. ერთ-ერთმა მათგანმა უთხრა: "ჩვენ სიკვდილისთვის მოვედით, ჩვენ სიკვდილის ხალხი ვართ". მან უპასუხა: "თუ სიკვდილისთვის მოხვედით, ეს სიკვდილის ადგილი არ არის". თუმცა, სულეიმანმა ამ ომში ძალიან ბევრი სიკვდილი ნახა და ამბობს, რომ ამ ტრავმებს შეეჩვია.

რამდენიმე კვარტალის მოშორებით, ასმა მუბარაქ აბდელ კარიმი ყვება, რომ ის და ქალების ჯგუფი სუდანის ძალების მოახლოებისას ბრძოლაში მოხვდნენ. მისი თქმით, მათ უკანდახეული RSF-ის ჯარისკაცები დახვდნენ, რომლებმაც ისინი სამხედროების მხარეს ყოფნაში დაადანაშაულეს, რადგან ისინი არმიის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე მდებარე ბაზარში იმყოფებოდნენ. მათ ფეხებთან ახლოს ისროლეს, რათა შეეშინებინათ, შემდეგ კი ერთი ქალი ცარიელ სახლში შეიყვანეს და გააუპატიურეს. RSF-ის მებრძოლმა ქალი იარაღით დააშინა და უთხრა: "წამოდი ჩვენთან". ის იარაღით სცემდა მას. შემდეგ სროლა გაიგონეს და მამაკაცი უბრძანებდა ქალს: "გაიხადე! გააკეთე ეს! გააკეთე ის!". შემდეგ ბრძოლა გამძაფრდა და მათ ვეღარაფერი გაიგონეს, რადგან ტერიტორიაზე ტყვიები ცვიოდა, ამიტომ სახლში დაიმალნენ. როდესაც ჰკითხეს, რა არის მისთვის საუკეთესო ამ სიტუაციაში, ცრემლებს იწმენდს და რბილად პასუხობს: "უსაფრთხოება, საუკეთესო რამ არის უსაფრთხოება. მათ საშინლად გვაწამეს".

RSF-ის წარმომადგენელმა ეს ინფორმაცია უარყო და განაცხადა, რომ დაჯგუფებას ეს ტერიტორია ორი წლის განმავლობაში აკონტროლებდა "რაიმე მნიშვნელოვანი დანაშაულის გარეშე" და რომ "მასობრივი მკვლელობები" დაფიქსირდა სამხედროების მიერ დაკავებულ ტერიტორიებზე. არმიასა და მოკავშირე მილიციებს ტერიტორიების დაბრუნების შემდეგ ფართომასშტაბიან სისასტიკეში ადანაშაულებენ, განსაკუთრებით ცენტრალურ გეზირას შტატში. გაერომ და აშშ-მ განაცხადეს, რომ ორივე მხარე ომის დანაშაულს სჩადის, მაგრამ განსაკუთრებით გააკრიტიკეს RSF მასობრივი გაუპატიურებისა და გენოციდის ბრალდებების გამო.