ახალმა კვლევამ გამოავლინა აუტიზმის სპექტრის აშლილობის დიაგნოზის ოდნავ მომატებული რისკი იმ ბავშვებში, რომელთა დედები ორსულობის პერიოდში მოიხმარდნენ სასმელ წყალს ლითიუმის მაღალი შემცველობით. თუმცა, ექსპერტები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ ეს კავშირი არ მიუთითებს პირდაპირ მიზეზ-შედეგობრივ კავშირზე.
აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების მონაცემებით, ყოველწლიურად დაახლოებით 36 ბავშვიდან ერთს უსვამენ აუტიზმის სპექტრის აშლილობის (ასა) დიაგნოზს.
მეცნიერებს ჯერ კიდევ არ აქვთ დადგენილი აუტიზმის ზუსტი გამომწვევი მიზეზი, რომელიც განვითარების დარღვევას წარმოადგენს. გენეტიკური ფაქტორები შესაძლოა როლს თამაშობდეს, თუმცა ზოგიერთი მკვლევარი გარემო ფაქტორების პოტენციურ გავლენასაც განიხილავს.
ბოლო წლებში ასა-ს შემთხვევების ზრდის ტენდენცია შეინიშნება, თუმცა ეს საკითხი კვლავ განხილვის საგანია. ერთ-ერთი კვლევის თანახმად, რომელიც ნიუ-იორკისა და ნიუ-ჯერსის რეგიონში ჩატარდა, 2000-დან 2016 წლამდე გარკვეულ ასაკობრივ ჯგუფებში აუტიზმის დიაგნოზის მაჩვენებელი სამჯერ გაიზარდა. 2021 წლის ანგარიშში მსგავსი ზრდა დაფიქსირდა, თუმცა დაავადებათა კონტროლის ცენტრის განცხადებით, შემთხვევების ზრდა, სავარაუდოდ, ექიმების მიერ ამ მდგომარეობის უფრო აქტიურ გამოვლენას უკავშირდება.
ლითიუმი ტუტე ლითონია, რომელიც ბუნებრივად გვხვდება ზოგიერთ საკვებში და მიწისქვეშა წყლებში. მას იყენებენ ბატარეებში, საპოხ მასალებში, კონდიციონერებში, ასევე ბიპოლარული აშლილობისა და სისხლის ზოგიერთი დაავადების სამკურნალოდ. აშშ-ის გეოლოგიური კვლევის თანახმად, აშშ-ის სასმელ წყალში მისი დონე რეგულირებული არ არის.
ახალი კვლევა, რომელიც ჟურნალ JAMA Pediatrics-ში გამოქვეყნდა, ლითიუმსა და აუტიზმის დიაგნოზს შორის მცირე კავშირს პოულობს დანიაში, სადაც მკვლევარების თქმით, სასმელ წყალში ლითიუმის დონე ამერიკული წყალმომარაგების სისტემების მსგავსია.
მკვლევარებმა ფსიქიატრიული აშლილობების მქონე პირთა მონაცემთა ბაზაში მოიძიეს ინფორმაცია 2000-დან 2013 წლამდე დაბადებული ბავშვების შესახებ და გამოავლინეს 8,842 ასა-ს შემთხვევა და 43,864 მონაწილე, რომლებსაც ასა არ ჰქონდათ. შემდეგ მათ გაზომეს ლითიუმის კონცენტრაცია 151 საჯარო წყალსადენში, რომლებიც დანიის მოსახლეობის ნახევარზე მეტს ემსახურებოდნენ და დაადგინეს ორსული ქალების საცხოვრებელი ადგილები.
წყალში ლითიუმის დონის მატებასთან ერთად, ასა-ს დიაგნოზის რისკი ოდნავ იზრდებოდა. კერძოდ, ყველაზე დაბალი ზემოქმედების დონის მქონე ადამიანებთან შედარებით, ორსულობის დროს მეორე და მესამე ყველაზე მაღალი ზემოქმედების მქონე პირებს ბავშვებში ასა-ს დიაგნოზის 24%-დან 26%-მდე უფრო მაღალი რისკი ჰქონდათ. ყველაზე მაღალი ზემოქმედების ჯგუფს 46%-ით უფრო მაღალი რისკი ჰქონდა, ვიდრე ყველაზე დაბალი ზემოქმედების დონის მქონეებს.
მკვლევარებმა ვერ დაადგინეს, თუ რამდენ წყალს მოიხმარდნენ ორსული ქალები, მაგრამ მათ დანია ნაწილობრივ იმიტომ შეარჩიეს, რომ იქ მაცხოვრებლები ევროპაში ბოთლის წყალს ყველაზე ნაკლებად მოიხმარენ.
ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ კვლევა არ აჩვენებს, რომ ლითიუმის ზემოქმედება პირდაპირ იწვევს აუტიზმის დიაგნოზს.
კვლევის თანაავტორის, დოქტორ ბეატე რიცის, UCLA-ს დევიდ გეფენის მედიცინის სკოლის ნევროლოგიის პროფესორის და UCLA-ს ფილდინგის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სკოლის ეპიდემიოლოგიისა და გარემოსდაცვითი ჯანმრთელობის პროფესორის თქმით, საჭიროა შემდგომი კვლევა.
„სასმელი წყლის ნებისმიერი დამაბინძურებელი, რომელმაც შესაძლოა გავლენა მოახდინოს ადამიანის ტვინის განვითარებაზე, ინტენსიურ შესწავლას იმსახურებს“, - განაცხადა რიცმა პრესრელიზში. მან დასძინა, რომ კვლევა სხვა ქვეყნებშიც უნდა განმეორდეს მსგავსი კავშირის დასადგენად.
კვლევის თანმხლებ სარედაქციო სტატიაში ნათქვამია, რომ დასკვნების შედეგები რთულია საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის პოლიტიკის თვალსაზრისით. წყალში ლითიუმის დონეები, რომლებიც კვლევამ ასა-ს პოტენციურ რისკთან დააკავშირა, ასევე დაკავშირებულია ჯანმრთელობის სარგებელთან, როგორიცაა ფსიქიატრიული აშლილობებისა და თვითმკვლელობის გამო ჰოსპიტალიზაციის დაბალი მაჩვენებელი.
„თუ ყველა ეს კავშირი ვალიდურია, სოლომონის სიბრძნე იქნება საჭირო ლითიუმის სახელმძღვანელო პრინციპების შესამუშავებლად.“
გსურთ კომენტარის დატოვება?
კომენტარის დასატოვებლად საჭიროა ავტორიზაცია
შესვლა რეგისტრაციაკომენტარები არ არის
იყავით პირველი, ვინც დატოვებს კომენტარს