დაძაბულობა თურქეთში: საპროტესტო აქციების მეექვსე დღე და ერდოღანის განცხადებები

თურქეთში უკვე მეექვსე დღეა საპროტესტო აქციები მიმდინარეობს. ქვეყნის პრეზიდენტი, რეჯეფ თაიპ ერდოღანი, არეულობაში ოპოზიციურ პარტიებს ადანაშაულებს და აცხადებს, რომ ისინი ძალადობის წახალისებას ცდილობენ.

არეულობა სტამბოლში გასულ ოთხშაბათს დაიწყო, როდესაც ქალაქის მერი, ეკრემ იმამოღლუ, რომელიც ერდოღანის მთავარი პოლიტიკური კონკურენტია, კორუფციის ბრალდებით დააკავეს. იმამოღლუ აცხადებს, რომ მის წინააღმდეგ წაყენებული ბრალდებები პოლიტიკურად მოტივირებულია, რასაც ერდოღანი უარყოფს.

თურქეთის მთავარმა ოპოზიციურმა პარტიამ, რესპუბლიკურმა სახალხო პარტიამ (CHP), კვირას იმამოღლუ საპრეზიდენტო კანდიდატად დაასახელა და განაცხადა, რომ დემონსტრაციები სამშაბათს დასრულდება, თუმცა არ დაუკონკრეტებია, რა იქნება მათი შემდეგი ნაბიჯები.

ერდოღანმა დემონსტრაციებს "ბოროტება" უწოდა და ოპოზიციას "ჩვენი მოქალაქეების სიმშვიდის დარღვევაში პროვოკაციებით" დასდო ბრალი. ანკარიდან საუბრისას, თურქეთის დედაქალაქიდან, ერდოღანმა მოუწოდა პროტესტის შეწყვეტისკენ და განაცხადა, რომ "ბრალდებებზე პასუხის გაცემის ნაცვლად", ოპოზიციურმა პარტიებმა "ბოლო ხუთი დღის განმავლობაში ჩვენს პოლიტიკურ ისტორიაში ყველაზე საზიზღარი და უკანონო განცხადებები გააკეთეს".

ორშაბათს, ქალაქის მერიის მახლობლად წყლის ჭავლის მქონე მანქანები გამოჩნდნენ, თუმცა პროტესტი ძირითადად მშვიდობიანი იყო და კვირას მომხდარი სასტიკი შეტაკებები არ განმეორებულა. ერთ-ერთმა დემონსტრანტმა, ლიდიამ, სააგენტო AFP-ს განუცხადა, რომ თურქეთის ხელისუფლება "ჩვენზე ნადირობს, როგორც მავნებლებზე" და დასძინა: "ისინი წიწაკის სპრეით გვასხურებენ, როგორც ინსექტიციდებს".

ახალგაზრდები, რომელთა უმეტესობამ შესაძლოა არც იცოდეს ერდოღანის მთავრობის გარდა სხვა, მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ პროტესტებში. მათ განსხვავებული პოლიტიკური შეხედულებები აქვთ და, როგორც ჩანს, არ არიან დაკავშირებული კონკრეტულ პოლიტიკურ მოძრაობასთან. ისინი გამოდიან მთავრობის წინააღმდეგ, მაგრამ არ ერიდებიან ოპოზიციის კრიტიკასაც.

ერთ-ერთმა ქალმა BBC-სთან საუბრისას, კითხვაზე, ეშინია თუ არა დემონსტრაციებში მონაწილეობის პოტენციური შედეგების, უპასუხა: "დასაკარგი აღარაფერია". კიდევ ერთმა, 25 წლის ქალმა, რომელიც კვირას გამართულ აქციას დაესწრო, თქვა, რომ ადრე ეშინოდა - "მაგრამ ახლა უბრალოდ გაბრაზებული ვარ".

მთავრობის მიერ ორშაბათს საღამოს შეკრებებამდე გამოქვეყნებული მონაცემებით, პროტესტის დაწყებიდან 1133 ადამიანი დააკავეს. მას შემდეგ, რაც CHP-მ სტამბოლში აქციების დასრულება გამოაცხადა, გაურკვეველია, გაგრძელდება თუ არა სხვა სპონტანური პროტესტები.

CHP-ის ლიდერმა, ოზგურ ოზელმა, ორშაბათს ღამით შეკრებილ ათასობით ადამიანს მიმართა და განაცხადა, რომ დემონსტრაცია იყო "ფაშიზმის წინააღმდეგ წინააღმდეგობის აქტი". ოზელმა თქვა, რომ სამშაბათს იმამოღლუს სილივრის ციხეში მოინახულებდა. მან დასძინა, რომ CHP მოითხოვს მის გათავისუფლებას სასამართლო პროცესის დასრულებამდე და მისი სასამართლო პროცესის პირდაპირ ეთერში ჩვენებას სახელმწიფო მაუწყებელ TRT-ზე.

იმამოღლუ ორშაბათს CHP-ის კანდიდატად დაამტკიცეს თურქეთის 2028 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში, მიუხედავად იმისა, რომ ის პატიმრობაში იმყოფება. არჩევნები სიმბოლური იყო, რადგან ის ერთადერთი კანდიდატი იყო. მან წინა ღამე ციხეში გაატარა მას შემდეგ, რაც ოფიციალურად დააკავეს და ბრალი წაუყენეს "კრიმინალური ორგანიზაციის შექმნასა და მართვაში, ქრთამის აღებაში, გამოძალვაში, პირადი მონაცემების უკანონო ჩაწერასა და ტენდერის გაყალბებაში". მას ასევე შეუჩერდა მერის თანამდებობა. პროკურორებმა მას ასევე ბრალი დასდეს "შეიარაღებული ტერორისტული ორგანიზაციის დახმარებაში", მაგრამ ეს ბრალდება არ შევიდა წარდგენილ ბრალდებებში.

დაკავებამდე სტამბოლის უნივერსიტეტმა განაცხადა, რომ იმამოღლუს დიპლომს გააუქმებდა. თუ ეს გადაწყვეტილება ძალაში დარჩება, ეს კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენებს მის საპრეზიდენტო კამპანიას, რადგან თურქეთის კონსტიტუცია პრეზიდენტებს უმაღლესი განათლების ქონას ავალდებულებს.

შაბათ-კვირას X-ზე გამოქვეყნებულ პოსტში იმამოღლუმ თქვა, რომ "არასოდეს დაიხევს უკან" და გააკრიტიკა მისი დაპატიმრება, როგორც "შავი ლაქა ჩვენს დემოკრატიაზე". მისმა მეუღლემ, დილექ კაია იმამოღლუმ, სტამბოლის მერიის წინ შეკრებილ დემონსტრანტებს განუცხადა, რომ "უსამართლობამ", რომელსაც მისი ქმარი შეხვდა, "ყველა სინდისს შეეხო".

დემონსტრანტების რისხვა დიდწილად ერდოღანისა და მისი მთავრობის წინააღმდეგ არის მიმართული. "არ ვიცი, რა გააკეთა მან 20 წლის წინ, მაგრამ ახლა ის უბრალოდ დიქტატორია", - განუცხადა 22 წლის უნივერსიტეტის სტუდენტმა ირმაკმა BBC World Service-ს სტამბოლის სარაჩანეს რაიონში გამართულ დემონსტრაციაზე. ირმაკი და მისი მეგობრები, ოზგე და ელი...