გაზაფხულის მოლოდინში: ბუნების ბალანსი

გაზაფხულის ბუნიაობა უძველესი დროიდან იპყრობს ადამიანების ყურადღებას. ეს ის მომენტია, როდესაც დღე და ღამე თითქმის თანაბრდება, რაც ბუნებაში ახალი ციკლის დასაწყისს მოასწავებს. ბუნიაობის დაკვირვება და პროგნოზირება კაცობრიობის ერთ-ერთი უძველესი ასტრონომიული უნარია. ძველად, ბევრი ობსერვატორია სწორედ ბუნიაობისა და მზებუდობის დღეებს აკვირდებოდა. დღესდღეობით, უკვე აღარ არის საჭირო პირადი ობსერვატორია იმისათვის, რომ გავიგოთ როდის არის ბუნიაობა, რადგან ეს თარიღები კალენდარშია აღნიშნული. სიტყვა „ბუნიაობა“ ლათინური წარმოშობისაა და ნიშნავს „თანაბარ ღამეს“. წელიწადში ორჯერ, მარტსა და სექტემბერში, მზე კვეთს დედამიწის ეკვატორის სიბრტყეს. 2025 წელს, ბუნიაობა 20 მარტს, 09:01 UTC-ზე (თბილისის დროით 13:01) და 22 სექტემბერს, 19:19 UTC-ზე (თბილისის დროით 23:19) მოხდება. ამ დღეს, ეკვატორზე მყოფი დამკვირვებლები მზეს ზუსტად თავზე დაინახავენ შუადღისას. მარტის ბუნიაობის შემდეგ, მზის გზა ცაზე ჩრდილოეთისკენ გადაინაცვლებს ივნისის მზებუდობამდე, რის შემდეგაც ის სამხრეთისკენ დაიწყებს მოძრაობას. მზე კვლავ კვეთს ეკვატორის სიბრტყეს სექტემბრის ბუნიაობის დროს და აგრძელებს სამხრეთისკენ მოძრაობას დეკემბრის მზებუდობამდე, რის შემდეგაც ის კვლავ ჩრდილოეთისკენ მიემართება. სწორედ ამ მოძრაობის გამო, მარტის ბუნიაობას ჩრდილოეთის ბუნიაობას უწოდებენ, ხოლო სექტემბრისას - სამხრეთის ბუნიაობას. ბუნიაობის დღეებში, მზე თანაბრად ანათებს როგორც ჩრდილოეთ, ისე სამხრეთ ნახევარსფეროებს, ამიტომ ეს არის წელიწადის ერთადერთი დრო, როდესაც დედამიწის ჩრდილოეთ და სამხრეთ პოლუსები ერთდროულად არიან განათებულნი მზის სხივებით. თუმცა, დღისა და ღამის ხანგრძლივობა ბუნიაობის დღეს ზუსტად თანაბარი არ არის. ეს დამოკიდებულია თქვენს გეოგრაფიულ განედზე და შესაძლოა, რამდენიმე დღით ადრე ან გვიან მოხდეს. ამის მიზეზი არის მზის სფერული ფორმა და ატმოსფეროს რეფრაქციული ეფექტი. მზე არ ჩაქრება უცებ ჩასვლისას, არამედ მისი კიდეები ატმოსფეროში ირეკლება, რაც დღეს რამდენიმე წუთს ამატებს. ბუნიაობა ასოცირდება სეზონების ცვლილებასთან. მარტში, ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში გაზაფხულის ბუნიაობა გრძელი და თბილი დღეების მოახლოებას მოასწავებს, ხოლო სამხრეთ ნახევარსფეროში შემოდგომის ბუნიაობა უფრო მოკლე დღეებსა და გრილ ღამეებს გვპირდება. სექტემბერში კი, ყველაფერი პირიქით ხდება.