აშშ-ის განათლების დეპარტამენტი: ფუნქციები და პრეზიდენტ ტრამპის შესაძლო რეფორმები

აშშ-ის პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი განიხილავს აღმასრულებელ ბრძანებას, რომელიც მიზნად ისახავს განათლების დეპარტამენტის დახურვას. ეს ნაბიჯი შეესაბამება კონსერვატორების დიდი ხნის სურვილს და წარმოადგენს საარჩევნო კამპანიის დროს გაცემული დაპირების შესრულებას.

მედიაში გავრცელებული ინფორმაციით, ტრამპი გეგმავს დეპარტამენტის ზოგიერთი პროგრამის გაუქმებას, ხოლო სხვა პროგრამების სხვა სამთავრობო უწყებებში გადატანას. პრეზიდენტი ახლად დანიშნულ განათლების მდივანს, ლინდა მაკმაჰონს დაავალებს, მიიღოს ყველა საჭირო ზომა განათლების დეპარტამენტის დახურვის ხელშესაწყობად, კანონმდებლობით დაშვებული მაქსიმალური ზომით. თუმცა, დეპარტამენტის სრული გაუქმება კონგრესის თანხმობას მოითხოვს.

1979 წელს დაარსებული განათლების დეპარტამენტი ზედამხედველობს სახელმწიფო სკოლების დაფინანსებას, სტუდენტური სესხების ადმინისტრირებას და დაბალი შემოსავლის მქონე სტუდენტებისთვის განკუთვნილ პროგრამებს. ტრამპი და მისი მხარდამჭერები დეპარტამენტს ადანაშაულებენ ახალგაზრდების "რასობრივი, სექსუალური და პოლიტიკური მასალებით ინდოქტრინაციაში".

ხშირად არასწორად მიიჩნევენ, რომ განათლების დეპარტამენტი მართავს აშშ-ის სკოლებს და ადგენს სასწავლო გეგმებს. ეს პასუხისმგებლობა რეალურად ეკისრება შტატებსა და ადგილობრივ რაიონებს. თუმცა, დეპარტამენტი ზედამხედველობს სტუდენტური სესხების პროგრამებს და ადმინისტრირებას უწევს Pell-ის გრანტებს, რომლებიც დაბალი შემოსავლის მქონე სტუდენტებს უნივერსიტეტში სწავლაში ეხმარება. ის ასევე აფინანსებს პროგრამებს შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე და სიღარიბეში მცხოვრები სტუდენტების მხარდასაჭერად და აღასრულებს სამოქალაქო უფლებების კანონს, რომელიც მიზნად ისახავს რასობრივი ან სქესობრივი დისკრიმინაციის პრევენციას ფედერალური დაფინანსების მქონე სკოლებში.

2024 ფისკალურ წელს დეპარტამენტის ბიუჯეტი 238 მილიარდ დოლარს შეადგენდა, რაც ფედერალური ბიუჯეტის 2%-ზე ნაკლებია. უწყებაში დაახლოებით 4400 თანამშრომელია დასაქმებული, რაც ყველაზე მცირე მაჩვენებელია კაბინეტის დონის დეპარტამენტებს შორის. აშშ-ის სკოლების დაფინანსების უდიდესი ნაწილი შტატისა და ადგილობრივი მთავრობებიდან მოდის. 2024 წელს, განათლების მონაცემთა ინიციატივის შეფასებით, აშშ პირველად და მეორად განათლებაზე ჯამში 857 მილიარდ დოლარზე მეტს ხარჯავს, რაც ერთ მოსწავლეზე 17,280 დოლარის ექვივალენტია.

პრეზიდენტ ტრამპს კონგრესის თანხმობა დასჭირდება დეპარტამენტის გასაუქმებლად. სენატში საჭიროა სუპერუმრავლესობა - 100 სენატორიდან 60-ის მხარდაჭერა. რესპუბლიკელებს სენატში 53-47 უმრავლესობა აქვთ, ამიტომ მათ სულ მცირე შვიდი დემოკრატის ხმა დასჭირდებათ სააგენტოს გასაუქმებლად, რაც ნაკლებად სავარაუდოა. წარმომადგენელთა პალატაშიც კი, ტრამპს გაუჭირდება საჭირო მხარდაჭერის მოპოვება. გასულ წელს განათლების დეპარტამენტის გაუქმების შესახებ კენჭისყრამ, რომელიც სხვა კანონპროექტში შესწორების სახით იყო შეტანილი, ვერ გაიარა, რადგან 60 რესპუბლიკელი ყველა დემოკრატს შეუერთდა და წინააღმდეგ მისცა ხმა.

ბოლო კვირების განმავლობაში ტრამპმა სხვა სამთავრობო დეპარტამენტების შემცირება დაიწყო, მიუხედავად ამ ნაბიჯების კანონიერებასთან დაკავშირებული კითხვებისა. განათლების დეპარტამენტის დემონტაჟის შესახებ ტრამპის ბრძანების ადრინდელ პროექტში, რომელიც Washington Post-მა მოიპოვა, აღიარებულია, რომ მხოლოდ კონგრესს შეუძლია სააგენტოს სრული გაუქმება, მაგრამ აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ შეიძლება გასცეს ბრძანება სააგენტოს თვითლიკვიდაციის დაწყების შესახებ. განათლების დეპარტამენტის თანამშრომლები არიან იმ პირთა შორის, რომლებზეც ადმინისტრაციის ძალისხმევაა მიმართული ფედერალური სამუშაო ძალის შემცირების მიზნით.

განათლების დეპარტამენტის გაუქმების იდეა რესპუბლიკელებმა მისი არსებობის თითქმის პარალელურად წამოაყენეს. რონალდ რეიგანმა 1980 წლის საპრეზიდენტო კამპანიის დროს მისი დემონტაჟისკენ მოუწოდა. რესპუბლიკელები ისტორიულად ეწინააღმდეგებოდნენ განათლების პოლიტიკის ცენტრალიზებას და თვლიან, რომ ის ინდივიდუალურ შტატებსა და ადგილობრივ ხელისუფლებებს უნდა დარჩეთ. ახლახან მათ განათლების დეპარტამენტი დაადანაშაულეს ბავშვებზე "გაღვიძებული" პოლიტიკური იდეოლოგიის გავრცელებაში, მათ შორის გენდერისა და რასის საკითხებზე. ტრამპის მოკავშირეებს ასევე სურთ სკოლის არჩევანის გაფართოება, რაც მოსწავლეებსა და ოჯახებს საშუალებას მისცემს გამოიყენონ საჯარო ფული სახელმწიფო სკოლების ალტერნატივად კერძო ან რელიგიური სკოლების ასარჩევად.