ლეონარდო და ვინჩის ნახატების საიდუმლო ინგრედიენტი მეცნიერებმა აღმოაჩინეს

ახალმა კვლევამ აჩვენა, რომ ძველი ოსტატები, როგორებიც იყვნენ ლეონარდო და ვინჩი, სანდრო ბოტიჩელი და რემბრანდტი, შესაძლოა, თავიანთ ზეთის საღებავებში პროტეინებს, განსაკუთრებით კი კვერცხის გულს იყენებდნენ.

მიუხედავად იმისა, რომ კლასიკურ ზეთის ნახატებში პროტეინის კვალი ადრეც აღმოჩენილი იყო, მას ხშირად დაბინძურებას მიაწერდნენ. თუმცა, ჟურნალ Nature Communications-ში გამოქვეყნებული ახალი კვლევა ვარაუდობს, რომ ეს დამატება სავარაუდოდ მიზანმიმართული იყო და ნათელს ჰფენს ძველი ოსტატების ტექნიკურ ცოდნას, იმ ევროპელ მხატვრებს, რომლებიც განსაკუთრებული ოსტატობით გამოირჩეოდნენ მე-16, მე-17 ან მე-18 საუკუნეების დასაწყისში, და იმ მეთოდებს, რომლებსაც ისინი საღებავების მოსამზადებლად იყენებდნენ.

კვლევის ავტორის, ოფელი რანკეს თქმით, ამ თემაზე ძალიან ცოტა წერილობითი წყარო არსებობს და აქამდე ამ საკითხის ასეთი სიღრმით შესწავლა არ მომხდარა. მათი შედეგები აჩვენებს, რომ კვერცხის გულის მცირე რაოდენობით დამატებამაც კი შეიძლება საოცრად შეცვალოს ზეთის საღებავის თვისებები, რაც მხატვრებისთვის სასარგებლო აღმოჩნდა.

როგორც ირკვევა, ნამუშევრებში კვერცხის გულის დამატებას გრძელვადიანი ეფექტი ჰქონდა, რომელიც მხოლოდ ესთეტიკას არ სცილდებოდა.

ტემპერასთან შედარებით, რომელსაც ძველი ეგვიპტელები იყენებდნენ და რომელიც კვერცხის გულს, დაფხვნილ პიგმენტებსა და წყალს აერთიანებდა, ზეთის საღებავი უფრო ინტენსიურ ფერებს ქმნის, ფერებს შორის ძალიან გლუვი გადასვლის საშუალებას იძლევა და გაცილებით ნელა შრება, ამიტომ მისი გამოყენება მომზადებიდან რამდენიმე დღის განმავლობაშია შესაძლებელი. თუმცა, ზეთის საღებავს, რომელიც წყლის ნაცვლად სელის ან ზაფრანის ზეთს იყენებს, ნაკლოვანებებიც აქვს, მათ შორის ფერის გამუქებისადმი და სინათლის ზემოქმედებით გამოწვეული დაზიანებისადმი მეტი მგრძნობელობა.

ვინაიდან საღებავების დამზადება ხელოსნური და ექსპერიმენტული პროცესი იყო, შესაძლებელია, რომ ძველ ოსტატებს კვერცხის გული, როგორც ნაცნობი ინგრედიენტი, საღებავის ახალ ტიპში დაემატებინათ. ეს ტიპი პირველად მე-7 საუკუნეში ცენტრალურ აზიაში გამოჩნდა, შემდეგ კი შუა საუკუნეებში ჩრდილოეთ ევროპაში და რენესანსის ეპოქაში იტალიაში გავრცელდა. კვლევაში მეცნიერებმა საღებავების დამზადების პროცესი ხელახლა შექმნეს ოთხი ინგრედიენტის გამოყენებით - კვერცხის გული, გამოხდილი წყალი, სელის ზეთი და პიგმენტი - რათა შეერიათ ორი ისტორიულად პოპულარული და მნიშვნელოვანი ფერი, ტყვიის თეთრი და ულტრამარინის ლურჯი.

რანკეს თქმით, კვერცხის გულის დამატება სასარგებლოა, რადგან მას შეუძლია საღებავების თვისებები რადიკალურად შეცვალოს, მაგალითად, დაბერების პროცესი განსხვავებულად წარიმართოს: საღებავის დაჟანგვას უფრო მეტი დრო სჭირდება, რადგან გული შეიცავს ანტიოქსიდანტებს.

ზეთს, პიგმენტსა და გულში არსებულ პროტეინებს შორის ქიმიური რეაქციები პირდაპირ გავლენას ახდენს საღებავის ქცევასა და სიბლანტეზე. მაგალითად, ტყვიის თეთრი პიგმენტი საკმაოდ მგრძნობიარეა ტენიანობის მიმართ, მაგრამ თუ მას პროტეინის ფენით დაფარავთ, ის უფრო მდგრადი გახდება და საღებავის წასმაც გაადვილდება.

მეორე მხრივ, თუ უფრო მკვრივი მასალა გსურთ, პიგმენტის დიდი რაოდენობით დამატების გარეშე, კვერცხის გულის მცირე რაოდენობით დამატებით შეგიძლიათ შექმნათ მაღალი იმპასტოს საღებავი, რაც მხატვრობის ტექნიკაა, როდესაც საღებავი ისეთი სისქით ისმება, რომ ფუნჯის მოსმები მაინც ჩანს. რანკეს თქმით, საუკუნეების წინ პიგმენტის ნაკლები რაოდენობით გამოყენება სასურველი იყო, როდესაც გარკვეული პიგმენტები, როგორიცაა ლაპის ლაზული, რომელსაც ულტრამარინის ლურჯის დასამზადებლად იყენებდნენ, ოქროზე ძვირი ღირდა.

კვერცხის გულის გავლენის პირდაპირი მტკიცებულება ზეთის საღებავში, ან მისი არარსებობა, ჩანს ლეონარდო და ვინჩის "მიხაკის მადონაში", ერთ-ერთ ნახატში, რომელიც კვლევის დროს შეისწავლეს.