როდრიგო დუტერტეს პირველი ღამე ჰააგის სასამართლოს პატიმრობაში: მნიშვნელოვანი მომენტი საერთაშორისო მართლმსაჯულებისთვის

ჰააგის სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს (ICC) საპატიმრო ცენტრთან, სადაც ფილიპინების ყოფილი პრეზიდენტი როდრიგო დუტერტეა გადაყვანილი, მისი მხარდამჭერები შეიკრიბნენ. ისინი ეროვნული დროშებითა და შეძახილებით ცდილობდნენ მის გათავისუფლებას, როდესაც სავარაუდოდ მისი გადამყვანი ავტომობილი მაღალი სიჩქარით შევიდა ციხის რკინის ჭიშკარში.

ნიდერლანდებში ჩასვლამდე ცოტა ხნით ადრე, 79 წლის დუტერტემ კვლავ გაიმეორა, რომ არ ნანობს თავის "სისხლიან ომს ნარკოტიკების წინააღმდეგ", რომლის გამოც ICC-ს აქვს "საფუძვლიანი ეჭვი", რომ მას ბრალი უნდა წაუყენონ კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი მკვლელობისთვის. მისი მერობისა და პრეზიდენტობის დროს, მცირე ნარკორეალიზატორები, მომხმარებლები და სხვა პირები სასამართლოს გარეშე მოკლეს. ოფიციალური მონაცემებით, დაღუპულთა რიცხვი 6000-ს აღწევს, თუმცა აქტივისტების აზრით, რეალური მაჩვენებელი შესაძლოა ათიათასობით იყოს.

დუტერტე ამტკიცებდა, რომ ნარკორეალიზატორების წინააღმდეგ ბრძოლა ქუჩის დანაშაულის აღმოსაფხვრელად დაიწყო. თუმცა, უფლებადამცველი ჯგუფები აცხადებენ, რომ კამპანია სავსე იყო პოლიციის მხრიდან ძალადობით და მიზნად ისახავდა ღარიბი უბნების ახალგაზრდა მამაკაცებს. დუტერტე პირველი აზიელი ყოფილი სახელმწიფოს მეთაურია, რომელსაც ICC-მ ბრალი წაუყენა და პირველი ეჭვმიტანილია, რომელიც ჰააგაში სამი წლის განმავლობაში ჩაიყვანეს. მისი ჩამოსვლა გადამწყვეტი მომენტია სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოსთვის.

როდრიგო დუტერტეს დაპატიმრება და დეპორტაცია უპრეცედენტო მოვლენების ჯაჭვის შედეგი იყო. მისი მხარდამჭერები ამტკიცებენ, რომ ICC გამოიყენება როგორც პოლიტიკური ინსტრუმენტი ქვეყნის ამჟამინდელი პრეზიდენტის, ფერდინანდ მარკოსის მიერ, რომელსაც საჯარო დაპირისპირება აქვს გავლენიან დუტერტეს ოჯახთან.

ICC არის უკიდურესი ინსტანციის სასამართლო, რომელიც შექმნილია იმისთვის, რომ პასუხისგებაში მისცეს ყველაზე ძლიერებს, როდესაც ადგილობრივი სასამართლოები ამას ვერ ახერხებენ ან არ სურთ. მაგრამ ეს საქმე შეგვახსენებს, თუ რამდენად არის ის დამოკიდებული სახელმწიფო თანამშრომლობაზე თავისი მანდატის შესასრულებლად - მას პრაქტიკულად არ აქვს ადამიანების დაპატიმრების უფლება იმ ქვეყნების თანამშრომლობის გარეშე, სადაც ისინი იმყოფებიან, რაც ყველაზე ხშირად უარს გულისხმობს.

დუტერტეს შემთხვევაში, ICC-ის მიერ მისი დევნის შანსი წარმოუდგენელი ჩანდა 2022 წელსაც კი, როდესაც მისი ქალიშვილი, ვიცე-პრეზიდენტი სარა დუტერტე, მარკოსთან გაერთიანდა და შექმნა ძლიერი "გაერთიანებული გუნდი", რომელმაც საპრეზიდენტო არჩევნებში გაიმარჯვა. რამდენიმე თვის წინ მარკოსი უარყოფდა ICC-სთან თანამშრომლობის იდეას. მაგრამ სისწრაფე, რომლითაც დუტერტეს დაპატიმრების ორდერი გადაეცა და მისი ექსტრადირება განხორციელდა, აჩვენებს, რომ როდესაც პოლიტიკური ქარები იცვლება, ისინი, ვინც ოდესღაც ხელშეუხებლად ითვლებოდნენ, შეიძლება ჰააგაში აღმოჩნდნენ.

მისი ექსტრადირების მთელი პროცესი - მანილაში დაკავებიდან ჰააგაში ჩასვლამდე - სოციალურ ქსელებში გაავრცელეს მისმა ქალიშვილმა კიტიმ და თავად დუტერტემ მისი თანაშემწის მეშვეობით. მისი თვითმფრინავი ყველაზე თვალთვალებადი იყო ფრენების რადარზე.

"მე ვხელმძღვანელობდი ჩვენს სამართალდამცავ და სამხედრო ძალებს. მე ვთქვი, რომ დაგიცავთ და პასუხისმგებელი ვიქნები ამ ყველაფერზე", - განაცხადა მან Facebook-ის ვიდეოში, რომელიც მანილადან ჰააგაში მოგზაურობის დროს 24 საათის განმავლობაში არაერთხელ გააზიარეს.

ამან იშვიათი შესაძლებლობა მისცა საზოგადოებას, თვალი ედევნებინა ჩვეულებრივ ბუნდოვანი პროცესისთვის და მსოფლიოს შეეძლო თვალყური ედევნებინა, ზოგჯერ რეალურ დროში, მისი ყოველი ნაბიჯისთვის, დაწყებული იმ კერძებით, რომლებსაც დუტერტე შეკვეთილ თვითმფრინავში მიირთმევდა.

დუტერტეს დაპატიმრება ძლიერ სიგნალს აგზავნის, რომ ძლიერი ინდივიდებიც კი შეიძლება პასუხისგებაში მიეცნენ თავიანთი ქმედებებისთვის, რაც პოტენციურად შეაკავებს მომავალ ძალადობას. მისმა საქმემ ასევე განაახლა დებატები ICC-ის როლის შესახებ ეროვნულ სუვერენიტეტთან მიმართებაში, რაც ხშირად წამოჭრილი საკითხია არაწევრ სახელმწიფოებში, როგორიცაა შეერთებული შტატები, რუსეთი და ჩინეთი.

სასამართლო დამოკიდებულია თავის 128 წევრზე, რომლებიც აფინანსებენ და არიან ამ სასამართლო ორგანოს ოპერატიული მკლავი. ამრიგად, დუტერტეს ხმაურიანი ჩამოსვლა და მისი პირველი ღამე ჰააგის პატიმრობაში სასამართლოსთვის დიდი ხნის ნანატრი გამარჯვებაა. ვლადიმერ პუტინისა და ისრაელის პრემიერ-მინისტრ ბენიამინ ნეთანიაჰუს წინააღმდეგ ორი გახმაურებული დაპატიმრების ორდერის გაცემის შემდეგ, რომელთა აღსრულება ნაკლებად სავარაუდოა, დუტერტეს ჩამოსვლა წარმოდგენილი იქნება იმის დასტურად, რომ სასამართლოს შეუძლია ყველაზე მძიმე დანაშაულებში ბრალდებულთა პასუხისგებაში მიცემა.